De VOS in Drenthe
Linde in ruim duizend foto’s
Christelijke weldadigheid
Godyssa’s genealogie: op zoek naar de voorouders van je paard
Kijken in museum de Buitenplaats
Schilderen met oog op geschiedenis
Waardeel 2025-4
Ruim twaalf jaar lang vonden in verschillende dorpen en steden verspreid over Drenthe de zogeheten ‘VOS-cursussen’ plaats. De afkorting VOS staat voor ‘Vrouwen Oriënteren zich op de Samenleving’, en deze cursussen waren populair in heel Nederland. Een cursus bestond over het algemeen uit twaalf bijeenkomsten waaraan zo’n vijftien vrouwen meededen. Tijdens de cursussen deelden zij hun ervaringen op het gebied van gezin, seksualiteit, relaties en de maatschappij. Tussen 1977 en 1989 volgden honderden Drentse vrouwen deze cursus. Naast het enorme bereik van het Drentse VOS-project binnen de provincie, had het ook invloed op VOS-projecten in de rest van het land. Desondanks is het Drentse VOS-project in de geschiedschrijving over vrouwenorganisaties en vrouwenemancipatie in Nederland compleet over het hoofd gezien. Hoog tijd dus om hier verandering in te brengen.
Het doel van de VOS-cursus was voornamelijk het bewust maken van vrouwen over hun positie in de samenleving. Hiermee was het Drentse VOS-project niet uniek. In de jaren zeventig en tachtig werden in Europa en Noord-Amerika talloze ‘bewustwordingsgroepen’ voor vrouwen opgericht. In Nederland werden deze ook wel ‘praatgroepen’ of ‘ganzenbordgroepen’ genoemd. Hierbinnen stond vaak de eigen ervaring centraal. De persoonlijke verhalen die in de praatgroepen aan bod kwamen, werden gekoppeld aan maatschappelijke fenomenen.
In de geschiedschrijving worden deze groepen vaak beschreven als ‘feministisch’ en ‘informeel’. Maar dit soort aannames leiden ertoe dat veel initiatieven gericht op de bewustwording van vrouwen over het hoofd worden gezien. Bijvoorbeeld groepen die wel een duidelijke organisatiestructuur hadden en daarmee veel archiefmateriaal achterlieten, zoals het Drentse VOS-project. Daarnaast zagen veel initiatieven gericht op vrouwen zichzelf helemaal niet als feministisch. Vooral op het platteland stonden mensen soms sceptisch tegenover het feminisme, dat zij té radicaal vonden. Maar dit betekent niet dat vrouwen in Drenthe de kat uit de boom keken als het ging om emancipatie. Het Drentse VOS-project is hier een goed voorbeeld van. Door dit project te onderzoeken kan daarom een meer divers beeld worden gegeven van vrouwenbewegingen in die jaren.
Het hele artikel kunt u lezen in Waardeel 2025-4