Onderdrukking en vervolging van de Sinti en Roma
Parachutist Achille Muller en de bevrijding van Drenthe
Het archeologisch jaar in Drenthe
De reis van een granaathuls
Glaskunst in Museum Goedewaagen
Leven na de turf en de steenkool
De reis van een granaathuls
Het Museum Collectie Brands in Nieuw-Dordrecht herbergt enkele granaathulzen uit de Tweede Wereldoorlog. Deze lange koperen voorwerpen torenen uit boven de voedselbonnen, herdenkingstegels en papieren eromheen. Eén huls valt vooral op. Prachtig versierd met gravures van bloemen, een gebouw en teksten, staat de huls in schril contrast met zijn onversierde buren. Hoe is die hier terechtgekomen?
Het antwoord hoe de granaat van Birtley in Emmen terecht is gekomen, ligt in Polen. In 1939 werd het land onder de voet gelopen door nazi-Duitsland en werd het Poolse leger ontbonden. Veel soldaten vluchtten naar aangrenzende neutrale landen en een deel sloot zich aan bij het Franse leger. Toen ook Frankrijk in
1940 door Duitse troepen was bezet, verplaatsten de Polen zich naar Groot-Brittannië. In 1942 werd hier de 1e Poolse Pantserdivisie opgericht. De divisie beschermde honderdtwintig kilometer kustlijn in Schotland tegen Duitse aanvallen. De Polen droegen Britse uniformen met Poolse uitmonstering en waren aanvankelijk uitgerust met Britse tanks van het Crusader-model, maar deze werden in 1943 vervangen door Amerikaanse Sherman- en Britse Cromwelltanks. Deze Cromwell-tanks konden 64 granaten vervoeren en ze afvuren met hun Ordnance QF 75-mm geschut.
De Poolse troepen bleven Groot-Brittannië bewaken tot 1944, waarna de 1e Poolse Pantserdivisie tijdens Operatie Overlord werd ingezet. De operatie begon met de landingen op de stranden van Normandië en eindigde met de Slag bij Falaise, die de definitieve overwinning in Operatie Overlord betekende.
De divisie maakte deel uit van de geallieerde troepen die verder in West-Europa optrokken. De Polen namen deel aan diverse veldslagen. Zo verdreven ze samen met de Canadezen de bezetters uit Breda. In de winter van 1944-1945 waren ze gelegerd aan de Rijn. In het voorjaar van 1945 kreeg de 1e Poolse Pantserdivisie de taak om de oostflank van het 1e Canadese Leger dat noordwaarts oprukte richting Assen en Groningen te beschermen. De divisie werd naar Coevorden gestuurd en trok van daaruit verder om de centra van Emmen, Ter Apel, Stadskanaal, Veendam en Winschoten te bevrijden. Daarna trokken ze verder om de Duitsers uit het Oldambt en Westerwolde te verjagen en stootten vervolgens door richting Ostfriesland. De oorlog eindigde voor de Poolse pantserdivisie op 8 mei in Wilhelmshaven.
Het hele artikel van Thomas Bruins leest u in Waardeel 2025-1
voor dit artikel werden de volgende bronnen gebruikt:
Literatuur
Groenhuis, G. Emmen in bezettingstijd. Emmen: Stichting 4 Mei Comité, 1990.
Huiskamp, Florian. Zonder vrees en zonder verwijt. Poolse militairen in West-Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dissertatie. Groningen: Rijksuniversiteit Groningen, 2013.
De Jong, Harold. Poolse strijders over de Hondsrug. Assen: Van Gorcum, 2023.
Saunders, Nicholas J.. Trench art. Materialities and memories of war. London and New York: Routledge, 2020.
Weggemans, Lien, etc. 60 jaar bevrijding Noordbarge. 10 april 1945 – 10 april 2005. Noorbarge: Plaatselijk Belang Noordbarge, 2005.
Websites
Dagblad van het Noorden, “Emmen zoekt granaten in het bos.” Last accessed April 1, 2024. https://dvhn.nl/archief/Emmen-zoekt-granaten-in-het-bos-20837013.html.
Drenthe in de oorlog, “Canadezen, Polen en Belgen op weg naar Emmen, Hoogeveen en Meppel.” Last accessed April 8, 2024. https://www.drentheindeoorlog.nl/?aid=320.
Florist empire, “Tulip Flower: Meaning, Symbolism and Color Meaning.” Last accessed April 7, 2024. https://floristempire.com/guides/tulip-flower-meaning/.
Noordbarge, “Het Noordbargerbos.” Last accessed April 12, 2024. https://www.noordbarge.info/nieuws/het-noordbargerbos/.
Sitelines, “Birtley, National Projectile Factory/Royal Ordnance Factory.” Last accessed April 12, 2024. https://twsitelines.info/SMR/13373.
Stackexchange, “Can anyone tell me anything about the markings on these shell casings?” Last accessed April 5, 2024. https://history.stackexchange.com/questions/63658/can-anyone-tell-me-anything-about-the-markings-on-these-shell-casings. Last accessed on April 11, 2024.
Stephentaylorhistorian, “Artillery shell cases, fuzes, primers and tubes.” Last accessed April 5, 2024, https://stephentaylorhistorian.com/2018/02/26/artillery-shell-cases-fuzes-primers-and-tubes/.